Özünde çok büyük farklılıklar olmamakla birlikte değişik kaynaklarda bağımsız yaşam becerilerine ilişkin yapılan değişik sınıflandırmalara rastlanılmaktadır (Snell, 1983; AAMR, 1992; Eripek, 1996). Alan yazında sıklıkla sözü edilen gelişim alanları, (uyumsal davranışlar, toplumsal beceriler ve mesleki beceriler) bağımsız yaşam becerileri şemsiyesi altında toplanabilmektedir. Bu sınıflandırmada görüldüğü gibi, bağımsız yaşam becerileri genel olarak, başarı için gerekli temel beceriler, uyum için gerekli beceriler, topluma uyum becerileri (günlük yaşam becerileri), mesleğe hazırlık ve mesleki beceriler olarak dört beceri alanına ayrılabilmektedir.
I. Başarı İçin Gerekli Temel Beceriler
A. Temel Gelişim Becerileri
- Sinir Sistemi Gelişim
- Motor Gelişim
- Bilişsel Gelişim
- Temel Matematik
- Zamanı Planlama
- Temel Akademik Beceriler
- İşlevsel Okuma
- Anlamlı Dil
- Alıcı Dil
- Yazma ve Sesleme
- Becerileri
- Kendinin Farkında Olma
- Benlik Kavramı
- Geri Çekilme
- Kendini Kontrol Etme
- Model Alma ve Taklit Etme
- Temel Etkileşim Becerileri
- Gruba Katılma
- Oyun Etkinlikleri
- Sosyal Etkinlikler
- Cinsel Davranışlar
- Sorumluluk
III. Toplumsal Uyum Becerileri (Günlük Yaşam Becerileri)
A. Özbakım Becerileri
- Tuvalet
- Yemek Yeme
- Giyinme
- Para İdaresi
- Banka İşlemleri
- Bütçe Yapma
- Alışveriş Yapma
- Mutfak Becerileri
- Ev Temizliği
- Ev Yönetimi, Bakımı ve Onarımı
- Çamaşır Yıkama ve Giysilerin Bakımı
- Çeşitli Sağlık Sorunlarının Tedavisi
- Beden Ölçülerini Koruma
- İlaç Kullanma
- Kişisel Sağlık Cihazlarını Ayarlayabilme
E. Topluma İlişkin Bilgi
- Bağımsız Seyahat Becerileri
- Toplumsal Beklentiler
- Toplumun Farkında Olma ve Yararlanma
- Telefonu Kullanma
F. Meslek Öncesi ve Mesleki Beceriler
- İşe Hazır Olma
- İşin Farkında Olma
- İş Görüşmeleri ve İş Formları Doldurma
- İş Başında Bilgilenme
- Mesleki Performans ve Üretim
- Çalışma Alışkanlık ve Tutumları
- İş İlişkileri
- Belirli Bir Mesleğe İlişkin Beceriler
- Meslek Becerilerini Öğrenme ve Değişik Durumlarda Kullanma
- İşe Uygun Sosyal Davranışlar Sergileme
Zihin engellilerin eğitim gereksinimleri onların bazı özelliklerine göre farklılaşabilmektedir. Zihin engelliler homojen bir grup olmadığından, çeşitli özelliklerine bağlı olarak kendi içlerinde önemli bireysel farklılıklar göstermektedirler (Eripek, vd, 1996). Bu farklılıklar, onların toplum yaşamına hazırlanmalarında gerekli olan bir çok beceriyi öğrenmede başkalarının yardımına daha fazla gereksinim duymalarına yol açabilmektedir. Özellikle, diğer bireylerin kendi başlarına ya da çok az yardımla öğrendikleri bir çok beceriyi zihin engelli çocuklar kendi başlarına öğrenmede ya da az bir yardımla üstesinden gelmede güçlük çekebilmektedirler (Eripek, 1996). Dolayısıyla zihin engelli bireylerin eğitim gereksinimlerinin belirlenebilmesi için, çok yönlü ve disiplinler arası bir yaklaşım doğrultusunda, AAMR’nin (1992) tanımı ve bu tanımın uyarlanmasındaki varsayımların dikkate alınması önerilmektedir.
Sonuç olarak, birçok zihin engelli birey bağımsız yaşamaya adaydır. Birçoğu kendi bakımını sağlamaya, ev işlerini yapmaya, evlenip aile kurmaya, evdeki eşya ve cihazları kullanmaya, temizliğe, yiyecek hazırlamaya, kısaca kendi yaşamını bağımsız olarak sürdürmeye gereksinim duyacaktır (Brolin, 1991).
Bu nedenlerle zihin engelli bireylerin değişik ortamlarda yaşamlarını sürdürebilmeleri için ciddi olarak hazırlanmaları gerekir (Glen, 1996). Dolayısıyla zihin engellilerin eğitiminde en üst amaç, onların bağımsız yaşam becerilerini geliştirmek olmalıdır.
- Öğretilecek davranış ya da becerinin analiz edilmesi ve tanımlanması,
- Öğrencinin beceride yapabildiklerinin sürekli ve doğrudan ölçülmesi,
- Öğretim süresince öğrencinin aktif olması için fırsatlar sağlanması,
- Öğrenci davranışlarına anında ve sistematik dönütler verilmesi,
- Öğrenci davranışlarının uyaranlarla kontrolü sürecinde öğretim amaçlı ipuçlarından, doğal olarak ortaya çıkan uyaranlara geçişin sağlanması,
- Yeni öğrenilen becerilerin yeni durum ve ortamlarda yerine getirilmesini sağlamak için genelleme stratejilerinin uygulanması.